< <

<

Yalghanmu? Neqil Keltürüp Jawab Yézish
Ejdadlirimizdin yatlishiwatqan "ilghar" yashlirimizning birqisim yazmilirigha qarap we musulmanlar anche qarshi ilinmaywatqan, xiristiyan dini asasi orunda turiwatqan Amerika jemiyitidiki bir studentning towendiki ish - herketlirini korup bekla heyran qaldim, nawada bu ish Amerikidiki uyghur qirindashlirimizning qelimi arqiliq otturigha qoyulghan bolsa guman qilmighan bolattim.

Amrikiliq musulman Abdulla!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
Abdullah aliy mektep terbiyisige ige bir yash bolup, lgiri amirika herbiy qismida turghan waqitta u yerde bezi téxnikiliq maharetlerni égelligen we janliq wezipilerni ötigen idi. U hazir fakis ewetish mashinisi, foto köpeytküchlerni rimunt qilish arqiliq turmushini qamdimaqta.
Uning islamni qubul qilghanliq tepsilati tolimu ehmiyetlik. Shundaqla uning islamgha kirgendin kiyinki sergüzeshtliri kishining qiziqishini qozghaydu.
Amirika bilen iraq otturisidiki déngiz qoltuqi urushi mezgilide u xizmet bilen se'udi erebistan'gha ewetildi. Bir küni u talla bazarda nerse kérek sétiwalghili keldi. Abdullah alidighan nersilirini élip bolup pul töley dep turushigha, yéqin yerdiki bir meschittin chiqqan ezan anglinip qaldi-de, dukan igisi shu haman "boldi" depla taki ezan tügigüche her qandaq soda qilishni ret qildi. Andin derru dukinini taqap meschitke kitip qaldi. Abdullah körgenliridin intayin heyran boldi. U nimishqa pulni almaydu? Adette soda qilidighanlar her amallar bilen pulgha érishishni oylaydighu? Bu dukan igisi zadi qandaq adem? Uning neziride her qandaq nersidin üstün turidighan bu din zadi qandaq din? ... Bular abdullahni bek oylandurdi we bu din heqqide chüshenche hasil qilish qararigha keldi. Amirikigha qaytqandin kiyin nurghun kitablarni oqudi we axiri islamgha dinigha kirip musulman bolush qararigha keldi. Nyu york shehiride bezi ustazlar uninggha islam asaslirini we qur'an oqushni ögetti. Abdullah bara-bara bilgenlirige intayin emel qilidighan bir musulman bolup qaldi.
Abdullah dichoyit shehirige küchüp kelgendn kiyin men uning bilen tunushtum. U dichoyit sheherlik tewhid merkizige yéqin bir jayda olturaqlishish we namazlirini meschitte ada qilish qararigha kelgen idi. Men bu meschitning ishlirini bir terep qilattim. Bu bezide heqiqetten qiyinliq derijisi bar xizmet. Ariliqta abdullah ikkimiz otturisidimu waqitliq mesile peyda qilghan nurghun ishlar bolup ötti. Her ikkimiz özimizningkide ching turattuq. Likin waqitning ütüshi bilen bu ishlar yenla yoqilip kitetti. Allahning öyide künde nechche qétim kürüshüp turidighan qérindishi bilen arida sürkilish bolup qélish kishidin heqiqeten zor sewr telep qilidighan bir sinaq. Bu yerde mushu ishlardin bir nechchsini tilgha élip ötimen.

Abdullah namazlarni barghanche toluq oquydighan bolup ketkendin kiyin, men uning meschitte ötküzülidighan bezi pa'aliyetlerge qatnishishni xalap qaldim. Bir küni men uni ezan towlap bérishke chaqirdim, u ezanni meschitning sirtidiki chong yolda towlighusi barliqini éytti. Men uninggha biz nöwette sheherlik issiqliq bilen teminlesh idarisi bilen qurulush ijazetnamisi élish mesilisini hel qilish üchün yol méngiwatqinimizni éyttim.(Mushundaq ehwalda sheher bilen arida ziddiyet bolup qalmasliqini bildürüsh üchün) biraq mining sözlirim uninggha qilchimu tesir qilmidi. Menmu jem'iyet, adwokat, sheherlik pilan mehkimisi qatarliqlar bilen bolidighan munasiwette mesile körülmesliki kéreklikini tekitleshte ching turdum.
«Sen kélip namizingni oqup bopla kitip qalisen, eger sheherlik hükümet bilen arida qiynchiliq tughulsa mes'ul bolamsen? Biz diniy pa'aliyetlirimizde pem-paraset we ihtiyatchanliq bilen ish qilishimiz kérek. Nimishqa dinsiz qoshnilirimizni bizar qilimiz? Uning üstige miningche musulmanlarning itiqadini kücheytish üchün birer ish qilishimiz dinsizlar bilen hepiliship özimizge qiyinchiliq tughduriwalghandinn ewzel.» Sözlirim uning pikrini azraqmu ögertelmidi. U yenila ezanni meschitte towlashni ret qildi. Shuning bilen men ezan towlashqa bashqa birini orunlashturdum, a? mini meghfiret qilsun. Shu ish bop bir mezgildin kiyin shimali amirikidiki musulmanlar köp olturaqlashqan dirbon, michigan qatarliq rayonlardiki musulmanlarning küchlük telep qilishi netijiside sot échilip bir meschitning siritta tebligh élip bérishqa ruxset alghanliqidin xewer taptim.
Bir küni abdullah mendin meschitning achquchini soridi. Men meschitning peqet namazxanlar üchün échilidighanliqini, bixeterlik üchün achquchning xalighanche bérilmeydighanliqini éyttim.
Bir nechche heptidin kiyin abdullah bir mihminini kechte meschitte qondurushqa ruxset soridi. Men ret qildim.
- Nime üchün mihminingni öyüngde turghuzmaysen?
- Chünki mining ayalim bar.
- Undaqta mihmining mining öyümde tursun.
- Ejiba séning ayaling yoqmu?
- Bar. Likin men uninggha ayrim bir öy ajritip bersem yaki uni mihmanxanigha élip barsam bolidighu.
Abdullah achchiqlan'ghan halda kitip qaldi. U eslide bu ishni özining deslep oylighini boyiche qilishni xalaytti. Gerche arida mushundaq bir qatar ishlar bolghan bolsimu abdullah yenila namazni izchil meschitte jama'et bilen oquytti.
Abdullah qur'andin xéli köp yadqa aldi. U qur'anni tolimu chirayliq qira'et qilatti. Men uni her künlük xuften namizigha imam bolushqa teklib qildim. U her küni qur'an yadlaytti we yéngi ögen'gen sürilirini namazda qoshup oqushni yaxshi köretti. Yéngidin ögen'gen bolghachqa bezide xataliq sadir qilipmu qoyatti. Bu ehwal bezi musulmanlarning namaz oqushigha qiyinliq peyda qilip qoydi. Men bu ishni abdullahqa didim we uninggha namazda özi eng pishshiq bilidighan sürilerni qira'et qilish, yadlighanlirini awal manga künde bir nechche qétim oqup bérish tekliwini berdim. U buni yaqturup qubul qildi. Shundaq qilip bara-bara uning qira'itide xataliq intayin az körülidighan boldi we ikkimiz bu ishtiki hemkarliqimiz tüpeyli aramizdiki mesililerni hel qiliwalduq.
Andullah bilen arida yene bir mesile kilip chiqti. U her rek'et namazda süre ixlastin bashqa yene uzun süridin birni qoshatti. Bundaq qilghanda namaz oqughuchilarning waqti köprek élinip kétetti. Bezide xuften namizi 20 minutlarghiche sozulup kitetti. Beziler bundaq bolushqa taqet qilip turalmidi. Men bu ehwalni abdullahqa inkas qildim. U manga öziningmu peyghember sellellahu eleyhi wessellemning bir sahabisi qilghandek süre ixlasni oqughan barliq namizida qoshup oquydighanliqini éytti. Men«süre ixlas peqet ikkinchi rek'ettila qira'et qilinidighu?» Disem, u bir hediste bir sahabining süre ixlasni her bir rek'ette qoshup oqughanliqini éytti. Shundaq qilip hichqaysimiz uni namazda her rek'etide süre ixlas we bir uzun süre qoshup oqushtin tosup qalalmiduq.
Bir küni seherde men uning meschitte ong teripini bésip, béshini ong qoli üstide qoyup, bamdatning kirishini kütüp yatqinini kördüm. Men buni körginimde ghelitilik his qilip yénigha bérip nime ish bolghinini sorisam u özining intayin yaxshi ikenlikini, bamdattin burun mushundaq bir az aram éliwélish peyghember sellellahu eleyhi wessellemning sünniti ikenlikini, shunga mushundaq qiliwatqinini éytti... Abdullah qur'an yaki hedistin nimila oqusa bashqilarning nime dep qélishidin perwasiz halda u ishni öz turmushigha tetbiqlaytti.
Abdullahning a'ile turmushimu heqiqeten tilgha élip ötüshke erziydu. Uning ayal we inisining ayali uning tirishchanliqi netijiside a? ning hidayiti bilen islamgha kirgen. Kiyin inisimu musulman boldi. Uning bir nechche perzenti bar bolup hemmisi qur'anni nahayiti yaxshi qira'et qilidu. Chong oghli amdila yette yashqa kirgen bolup, dadisining nazaret qilishi astida qur'anning xéli köp bir qismini yadlap boldi. Umu her küni he waq namazni- hetta bamdat waqtidimu- jama'et bilen oqush üchün meschitke kilidu. Men téxi biresining yette yashliq oghlini qattiq soghuq, qar-shiwirghanliq, boran-chapqunluq künlerdimu her waq namazda meschitke élip kelginini körüp baqmighan idim.
Abdullah bamdat namizidin kiyin oghligha meschitte qur'an ögitishni adet qilghan idi. Uning oghlining islami bilimi, bilgenlirige emel qilishi, ish-heriketliri kishini ajayip söyündüridu. Qur'anni qira'et qilishimu dadisigha oxshashla yaxshi, ishliri 30 yashlardiki piship yitilgen kishilerningkidek. Men uni kelgüside bir yaxshi bolalaydu dep chongqur ishinimen.(Inshaa?)
Kiyin abdullah meschitning achquchini tutupla qalmastin yene namazghimu mes'ul boldi. Men uni jüme xutbisiningmu höddisidin chiqalaydu, dep oylayttim. U ancha xalap ketmigen halda bir qétimliq xutbe sözleshni üstige aldi we intayin yaxshi sözlidi. Shuningdin kiyin uninggha dichoyit sheherlik tewhid merkizi we michigan'ga qarashliq farmington téghidiki tewhid merkizide her ayda bir qétimliqtin jüme xutbisini sözlep bérish wezipisi orunlashturuldi. U bu xizmetlerni intayin yaxshi ishlep kitip baratti.
Bu ikki meschidtin abdullahni öz meschidining xatibliqigha teyinleshni telep qilip kishiler üzülmey kélip turatti, buni qilchimu mubalighe qiliwatqinim yoq. Ular abdullahning qira'itinimu bek yaxshi köretti. Rastini éytqanda, abdullah qaysila meschidte jüme xutbisi sözlise biz shu yerdin nurghun i'ane we teshekkürlerni tapshurup alattuq.
Bir küni abdullah mushu yerlik bashqa bir musulman qérindishimiz bilen bille meschidke kirip keldi. Bu chaghda bashqilar bamdat namizini oqup bolup qaytip bolushqan bolup, men qur'an oqup olturattim. Ular namizini ada qilip bolghandin kiyin, ular bilen körüshtüm. Bu ularning yéngila hejdin qaytip kelgen waqti idi. Men ularni öyümge bérip nashta qilishqa teklib qilip ching turiwaldim. Abdullah téxi öyigimu barmay, udul meschidke kelgenlikini éytip chirayliq ret qildi. U yene peyghember sellellahu eleyhi wessellemning her qandaq seperdin qaytip kelse öyige qaytip tughqanliri bilen körüshüshtin burun meschidke kilidighanliqini sözlep berdi.
Hazir qanchilik musulman bu sünnettke emel qilidighandu? ... ...
Abdullah hazir özining burun bezi ishlarda bek jahilliq qilghanliqini oylisa külüp kitidu. U hazir bashqilarning itiqadining derijisige asasen her xil oxshimighan usullarda dewet qilishni qubul qildi. Hazir u yene meschid ichide ezan towlaydu.
U qaytip kelgendin kiyinki tunji qétimliq jüme xutbisidin kiyin men uni jama'etke tunushturdum, tunushturush jeryanida uning islamgha qandaq kirgenlikini, balisini qandaq terbiyiligenlikini, u kichikkine balining namazni qandaq oquydighanliqini pexirlinip turup sözlep berdim. Tunushturushtin kiyin u teqezzaliq bilen xutbini qandaq sözligenlikini soridi. Men uninggha uning intayin yaxshi sözligenlikini, bolupmu bashqa xatiblar yaxshi hel qilip kitelmigen bir mesile- del waqtida axirlashturush mesilisini bek yaxshi hel qilghanliqini iyttim. U anglap bopla aldirap kitip qaldi. Shu küni xupten namizidin kiyin qérindishimiz Hani men bilen sözliship «abdullahning köngli yérim iken, u sözligen xutbisi üchün maxtalghanliqi seweblik xuddi boyni kisip tashlan'ghandek his qiliwétiptu, hediste sözlen'gendek» didi. Men ”siler bu heqte bashqa hedislernimu körüp béqishinglar kérek. Yene bir hediste, hürmet we maxtashqa layiq kishilerni hürmetlesh, maxtash bizge buyrulghan. Shu'eyb eleyhissalammu zörüriyiti bolghanda qewmini maxtash arqiliq righbetlendürüp turatti, bu heqte qur'andimu eyetler bar. Biz noqul halda bir bölük hedislergila ésiliwalsaq bolmaydu“ didim.
Elhemdulillah, men abdullahni tunushturghan chaghda sözlirimde azraqmu mubalighe qoshmighan idim, yene kilip jama'etmu yéngi xatib heqqide köprek melumatqa ige bolushi kérek. Kiyinki küni men özemning uninggha bolghan qarishimni dep öttüm, umu chüshendürüshümdin razi boldi.
Bir aydin kiyin yeni u 2- qétimliq xutbini sözlep bolghanda, men uni yéngi jama'etning tonuwélishi üchün qayta tunushturdum. «Men abdullahni maxtawatqinim yoq, likin men xatibimiz heqqide nime bolsa shuni silerge eynen yetküzüshüm kérek dep qaraymen» didim. Tunushturushtin kiyin yene uning bu meschidtiki hoquq we mejburiyetlirinimu dep öttüm.
Hazir men yoq chaghlarda abdullah bilen Hani meschidning barliq ishlirigha köz-qulaq boliwatidu, ular öz mes'uliyitining höddisidin shunchilik yaxshi chiqip kelmekte.
Abdullah sheyix eli sulayman orunlshturghan ereb tili dersige qatnashqan idi. U hazir ereb tilida sözlisheleydighan, girammatikiliq mesililerni chüshineleydighan boldi, hem qur'andin sürilerni yadlawatidu. U yene izchil türde yéngi hedislerni ögenmekte, jüme xutbisini sözlimekte we étiqadi yoqlarni islamgha chaqirish üchün tirishmaqta... Qelbi semimiyet bilen tolghan, özini ishlamgha béghishliwetken ali mekteb terbiyisige ige bu yash dinsizlar yurtida yashap, ulargha islamni tunushturush, ularni islamgha dewet qilish üchün mana mushundaq kishini söyündüridighan emeller bilen shughullanmaqta...

Menbe nur'islam